Người đời sau khi đi qua đèo đều phải mang một nắm đất để đắp thành mô “Phật”. Mô “Phật này càng ngày càng cao lên về sau được gọi là đèo Phật Tử.
Ngày xưa có bốn người đêm ngày đọc kinh niệm phật quyết cho tu thành đạọ Bốn người có bốn họ khác nhau : Hoàng, Trần, Lý, Lắm. Ba người là đàn ông, riêng người họ Lắm là con gái.
Sau hàng chục năm tụng kinh, niệm phật, ăn chay tu chí trong chùa, họ đều trở thành những tăng ni đắc đạọ Chọn được ngày lành tháng tốt, họ liền cùng nhau tìm đường lên núi Thiên Sơn để hóa phật.
Đường đi Thiên Sơn xa xôi, họ phải đi ròng rã mấy năm trời mới tới nơi. Đến chân núi Thiên Sơn, cả bốn ngời đều thấm mệt nhưng vẫn không nản lòng. Khi tới đỉnh đèo thì trời tối, bụng đói cồn cào, họ buộc phải dừng lại nghỉ nhưng không ai chợp mắt được. Bỗng một người trong bọn họ lên tiếng:
– Bây giờ nếu có một cây gậy ước thì các bậc đàn anh muốn ăn gì nào ?
Mọi người đã quá đói và mệt, họ quên mất mình là những đấng tu hành. Người họ Trần nói:
- Tôi ước được chén một bữa thịt chó, có đủ gia vị, cúc tần, riềng lát, rau mùi, húng chó …
Người họ Trần đang kể lể thì người họ Hoàng ngắt lời :
- Tôi mơ ước một bữa thịt trâu. Trâu càng già càng dai, nhai càng đã răng.
Người họ Lý nói tiếp luôn :
- Tôi chỉ muốn bữa thịt gà luộc có lá chanh.
Sau cùng ni cô họ Lắm nói :
- Tôi chỉ thích một bữa rau luộc cho mát ruột và húp cho đỡ khát thôi.
Sáng dậy, khi mỗi người đang chuẩn bị xuống đèo đi tiếp, thì có một ông già tóc bạc phơ chống gậy từ chân dốc đi lên, vẻ mệt nhọc, nhưng cất giọng sang sảng hỏi :
– Các ngơi ở đâu đến đây ?
- Thưa cụ ! Bần tăng chúng tôi đi tìm đường lên núi Thiên Sơn để hóa Phật đấy ạ. Dám mong cụ chỉ đường giúp cho.
Nghe xong câu trả lời, ông già nói :
- Được, ta sẽ đưa các người đến núi Thiên Sơn nhưng bây giờ các ngơi hãy nhổ nước bọt xuống lá cây xem đã.
Nói xong, ông già rút từ trong túi ra bốn cái lá bồ đề to như nhau, rồi đặt trước mặt cho từng người nhổ vào đấy. Bốn người nhổ xong, đều cảm thấy lợm giọng, ruột gan nao nao buồn nôn. Trong nháy mắt cả bốn ngời đều nôn tống nôn tháọ Quái lạ là đêm hôm qua ai ước ăn gì đều nôn ra thứ đó. Thấy cả ba người nôn nào là thịt gà, thịt trâu, thịt chó, duy chỉ có ni cô họ Lắm là nôn ra rau xanh.
Ông già bèn nói :
- Chính đây là đỉnh núi Thiên Sơn, các ngơi đã đến cõi phật rồi. Nhưng nôn ra toàn những thứ kiêng kỵ, thì sao gọi là chân tu được. Các người không thể hóa Phật được đâu.
Rồi ông già ngoảnh lại chỉ vào ni cô họ Lắm nói : “Người này theo đỉnh chóp mà lên, chớ đi xuống, sắp tới nơi rồi”.
Ni cô họ Lắm theo đường mà lên, rồi hóa thành Phật bà. Phật bà có nhiều phép lạ để trị bọn âm binh quấy nhiễu, giữ gìn phúc lành cho muôn dân.
Ngày nay họ Lắm thờ phật bà trong nhà và mỗi khi Tết đến cúng Phật bà, đều phải có một bát canh rau.
Còn ba người kia xấu hổ vì không được hóa Phật lại mất bao công sức tu thân, nên buồn rầu mà chết ở giữa đỉnh đèo. Người đời sau khi đi qua đèo đều phải mang một nắm đất để đắp thành mô “Phật”. Mô “Phật này càng ngày càng cao lên về sau được gọi là đèo Phật Tử.
Hết.